KUONESESWA KWEMUTI “TẾT”

Hits: 454

HUNG NGUYEN MANH ¹

     Mazuva ano, iyo term "Ttt" yakaonekwa nedzimwe nyika senge rudzi rwepakutanga kwazvo “Zororo” yerudzi rweVietnam, zororo rakakura rakasiyana rakasiyana nerevamwe ndudzi dzenharaunda (Japan, Korea…) uye inokurudzirwa netsika dzechiChina. Nekudaro, vatsvagiri vazhinji vakayedza kuteedzera kudzoka kunobva shuwa izwi iri rinotangira kubva "Lễ Tiết" weChinese. Saka, "Tet" hapana chakaderera kupfuura kududzirwa zvisiri izvo kwetemu "period". Kana yagadzirwa, iyi tsananguro inoita kunge inonakidza senge "Tết nhứt" zvakare kumwe kududzirwa zvisirizvo kwemanzwi e2 Sino-Vietnamese "Tiết nhựt”(Zvinoreva Tết kana gore Idzva Zuva), mazwi anowanzoshandiswa mukutaura "Tết nhứt đến nơi”(Tết ari padyo). Chimwe chirevo chinoshamisa "ngày tư ngày tết”(Zvakajairika zuva neTết zuva) mune izvo mazwi "tự" uye "period" anobva kune maviri sino-Vietnamese mazwi "Tiết tự". Zvinorehwa ne " Pauri wega" Ndo kurongeka kwekuteerana kwegore, mwaka, zuva, mwedzi, zvichidaro. "tiết tự" zvinoreva kuverengera nguva neakataurwa akateedzana kuteedzera akasiyana siyana e "Ttt" ²

     Nguyên đán (nguyên zvinoreva kutanga, đán zvinoreva mangwanani) zvinoreva mangwanani ezuva rekutanga regorerere. Nguyên đán anonziwo "Chính Đán”Chính nguyệt chi đán”Zvichireva kuti mangwanani ekutanga mumwedzi wekutanga. Kunze kwezvo, vanhu vanoshandisawo izwi rekuti “Tam chiêu”Zvichireva 3 mangwanani (kutanga mangwanani pagore remwedzi, kutanga mangwanani mumwaka, kutanga mangwanani pamwedzi).

     Munguva yese yekuChina nhoroondo, "Gore Idzva reLunar"Yakashandurwa kazhinji:

- Pasi pekutonga kweMadzimambo matatu mu Hia madzinza, mwedzi ”Dần"(tiger) akasarudzwa semwedzi wekutanga mwedzi pagore kupemberera Ttt (izvi zvinodaro nekuti panguva iyoyo vanhu vaifarira hutema)

- The Dhi dangwe akasarudza mwedzi "Ox"(buffalo) semwedzi wekutanga mwedzi.

- The Tch'ou dzinza akasarudza mwedzi "Tỵ"(mbeva semwedzi wekutanga) (sevanhu venguva iyoyo vaifarira ruvara rutsvuku).

- Mu Eastern Tch'ou nguva, Confucius yakatora Hia maitiro akadaro Ttt yakashandurwazve kuva mwedziDần"(tiger).

- The Ts'in dzinza zvakachinjazve Ttt mumwedzi ”Hợi"(inguruve) rinova mwedzi wechigumi.

- Dzinza raHan rakatevera Confucions uye zvakare rakasarudza mwedzi "Dần" (tiger) ie mwedzi wekutanga wemwedzi.

     Kubva panguva iyoyo zvichienda mberi,Gore Idzva reLunar”Ragadzikana, uye zuva nemwedzi hazvichinji.

      Chikonzero chekuti vanhu vave nesarudzo dzambotaurwa ndechekuti dangwe rimwe nerimwe raive nemufungo waro, asi, chaizvo zvese pfungwa dzakadai dzinobva muchikamu chekufunga izvo zvinopa kune imwe nguva kukosha kubva kubvira pakasikwa nyika. “Rat"(mbeva) nguva inguva yekugadzira,Ox"(nyati) awa ndiyo nguva iyo pasi pano rasvika uye "Dần"(ingwe) awa ndiyo nguva yakazvarwa munhu.

CHERECHEDZA:
¹ Sangana naPurofesa HUNG NGUYEN MANH, Chiremba wePhylosophy muNhoroondo.
²  Zvinoenderana PHẠM ĐÌNH TÂN - Vietnamese Mutambo mumwaka wechirimo - Tinh Việt Literature Almanac - Chitubu Mậu Tuất - Yakabudiswa muSaigon muna 1958, peji 55.

BAN TU THU
01 / 2020

CHERECHEDZA:
◊ Kunobva: Vietnamese Inotangira Nyanya Nyowani - Major festival - Asso. Prof. HUNG NGUYEN MANH, Chiremba we phylosophy mu Nhoroondo.
Old Zvinyorwa zveBold uye sepia mifananidzo yakaiswa naBan Tu Thu - gvanevachar.com

ONA DZIMWE:
◊  Kubva ku Sketches mukutanga kwezana ramakore re20 kune tsika dzechinyakare uye mutambo.
◊  Kunetsekana kwevanhu vanotarisira - Kunetseka nehuku nemakeke.
◊  Vietnam Nyowani Nyowani Gore - vi-VersiGoo
◊ nezvimwewo.